Transseksualiteit werd, net zoals homoseksualiteit, lange tijd als stoornis beschreven in de DSM, het naslagwerk voor psychische aandoeningen. Transseksualiteit is in de recentste editie niet meer terug te vinden. Genderdysforie daarentegen staat er nog steeds in. En dat heeft consequenties.[1]
Ik was/ben genderdysfoor. Ben ik dan ziek? Heb ik dan een stoornis? Is er iets met mij aan de hand? Kan ik wel nog functioneren? Ben ik misschien een gevaar voor mijn kinderen, zoals Petra De Sutter heeft ervaren dat “een bekrompen rechter betwijfelde of een kind wel veilig was in mijn handen.” [2]
Als het een ziekte is, kan het in de toekomst heel eenvoudig worden, tenminste als de wetenschap heeft achterhaald wat de oorsprong ervan is. Is het genetisch bepaald? ’t Zou zo maar eens kunnen meespelen, zeker wanneer we rekening houden met een mogelijke correlatie tussen genderdysforie en autisme. Het is misschien niet toevallig dat mijn zoon autisme heeft – hij is het niet – evenals de zoon van mijn zus. Misschien kan in dit geval wel een equivalent van een NIPT test helpen. Vooraf gedetecteerd, en dus de mogelijkheid om de zwangerschap af te breken. Of is het iets dat verkeerd loopt tijdens de zwangerschap? En zou dit dan verholpen kunnen worden? Want zeg nu zelf, de kost aan de samenleving is toch niet te onderschatten. Al die doktersbezoeken, gesprekken met psychologen en psychiaters, logopediesessies, verblijven in het ziekenhuis. En dat allemaal gedeeltelijk op kosten van de ziekteverzekering, en dus van de samenleving. (Niet alle kosten worden terugbetaald, er is uiteraard remgeld, maar de vaginoplastie op zich, de ontharingssessies, etc. worden helemaal niet terugbetaald, en zijn voor rekening van de betrokkene zelf.) Kunnen we dat geld niet beter spenderen aan andere doelen, eerder dan aan die “perverse” mensen die denken dat ze het beter weten dan de natuur, dan God, zo je wil.
En als het geen ziekte of stoornis is, wat is het dan wel? En hoe gaan we er dan mee om? Heeft de persoon in kwestie het geluk of ongeluk om transgender te zijn, is het dan niet zijn/haar verantwoordelijkheid om hier zijn/haar weg te vinden? Moeten de anderen daar dan voor opdraaien?
Op het moment dat wettelijke geslachtsverandering mogelijk werd gemaakt, kwamen transgenders die effectief van geslacht wilden veranderen voor een dilemma te staan. Ja, je kon van geslacht veranderen, maar je huwelijk hield dan op te bestaan. Twee personen van hetzelfde geslacht konden immers niet huwen. De wet op het zgn. homohuwelijk kwam hieraan tegemoet.[3] De voorwaarden om van geslacht te veranderen bleven oorspronkelijk echter vrij streng. Geen mogelijkheid tot voortplanting, wat sterilisatie of vasectomie (sterilisatie bij de man) betekende.
De vraag die bij dit alles aan de grondslag ligt, is de vraag naar het soort samenleving, en de vraag naar ons mensbeeld. Gaan we uit van een binair mensbeeld, man of vrouw? En is iedereen die niet aan dit beeld voldoet, dan maar een zieke die genezen moet worden van zijn/haar kwade gedachten? Is hij/zij dan een ketter die zichzelf buiten spel zet en uitsluit? Of laten we een variatie en diversiteit toe? Het is misschien wat kort door de bocht uitgedrukt, maar het is m.i. wel een fundamentele vraag. De consequenties kunnen wel ingrijpender zijn dan aanvankelijk gedacht.
Geef toe, de Rooms-katholieke kerk bevindt zich hier toch in een schizofrene situatie. Ik ben als jongen geboren, en ben dus voor altijd van het mannelijk geslacht. Geen discussie daarover. Maar voor de Belgische overheid ben ik een vrouw. Betekent dat ook dat ik dan als vrouw toch priester zou kunnen worden? In theorie zou het kunnen, maar de facto zou ik niet worden toegelaten, heel waarschijnlijk omwille van psychologische bezwaren. Nochtans wordt ik als een vrij stabiele persoonlijkheid ervaren. En wat met mijn begrafenis. Ten grave gedragen worden als Dirk? Nee, daar bedank ik voor. En dus kan ik hiervoor niet meer rekenen op de Kerk. Buiten spel gezet, door de Kerk, of door mezelf. Het is maar hoe je het bekijkt.
[1] De Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) is een classificatiesysteem waarin internationale afspraken zijn gemaakt over welke criteria van toepassing zijn op een bepaalde psychische stoornis op basis van (nieuwe) wetenschappelijke inzichten. Het is nadrukkelijk géén diagnose-handboek.
Omschrijving overgenomen van https://www.nvvp.net/website/onderwerpen/detail/dsm-5 (Vereniging voor Psychiatrie, Nederland)
[2] Petra De Sutter, Elke Lahousse, Mijn strijd als transvrouw, arts en politica, Antwerpen (uitgeverij Manteau), 2016, p. 38
[3] De officiële titel van de wet is Wet tot openstelling van het huwelijk voor personen van hetzelfde geslacht en tot wijziging van een aantal bepalingen van het Burgerlijk Wetboek De wet werd goedgekeurd op 13 februari 2003, in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd op 28 februari 2003, en werd van kracht op 01 juni 2003. De integrale tekst is terug te vinden op de website van het Belgisch Staatsblad http://www.ejustice.just.fgov.be/eli/wet/2003/02/13/2003009163/staatsblad
